100 jaar De Stijl
Ter ere van het 100-jarig bestaan van kunststroming De Stijl is 2017 uitgeroepen tot themajaar ‘Van Mondriaan tot Dutch Design’. De provincie Utrecht als broedplaats van De Stijl, viert en financiert mee. Zowel vanuit de portefeuille Cultuur als de portefeuille Toerisme hebben we een bijdrage geleverd. Vanuit cultuur maken we een fysieke verbinding in de vorm van een kunstwerk tussen Utrecht en Amersfoort, zorgen we dat het VMBO aangehaakt is bij dit werk en proberen we via promotie de regio zoveel mogelijk op de kaart te krijgen.

Bibliotheekvisie
In 2016 is door een onafhankelijk procesbegeleider de in de cultuurnota aangekondigde bibliotheekvisie opgeleverd. De rol van het Bibliotheek ServiceCentrum (BiSC) als de provinciale serviceorganisatie voor bibliotheken wordt daarin bevestigd. De visie kwam tot stand in een uitgebreid interactief proces. Wij zien de bibliotheek als een belangrijke maatschappelijke voorziening. Al snel bleek tijdens de visie dat er geen reden was om inhoudelijk tot andere doelen te komen. De gestelde doelen van de provincie sluiten naadloos aan bij het landelijke beleid zodat de provincie op een constructieve wijze het landelijke en lokale beleid aan elkaar kan koppelen en kan vertalen. In de visie wordt zelfs voorgesteld om BiSC nóg meer naar voren te schuiven en alle financiële middelen die er zijn, ook voor innovatie, via de BiSC in te zetten. De BiSC zorgt voor structurele provinciale diensten zoals ICT, logistiek en innovatie en daarmee voor goede en betaalbare diensten aan onze inwoners zoals een gezamenlijke pas en toegang tot een provinciale collectie. In afwachting van de nieuwe bibliotheekvisie zijn in 2016 geen nieuwe innovatieve projecten gestart. PS worden in 2017 nader geïnformeerd over de uitvoering van de bibliotheekvisie.

Festivals
In 2016 hebben we op basis van de nieuwe cultuurnota en een advies van externe deskundigen besloten om een aantal festivals subsidie te verlenen voor de periode 2017-2020. We ondersteunen vier (inter)nationaal bekende festivals, te weten: Nederlands Film Festival, Festival Oude Muziek, SPRING en Tweetakt. Daarnaast hebben we bijgedragen aan de festivals Spoffin, Holland Animation Film Festival, Internationaal Literatuurfestival, Café Theater Festival en Amersfoort Jazz Festival.

Convenant Cultuureducatie met Kwaliteit
Kunst Centraal en Landschap Erfgoed Utrecht stimuleren dat kinderen in het primair onderwijs kennismaken met cultuur en erfgoed en ontvangen daarvoor jaarlijks subsidie. Kunst Centraal werkt met twee basis programma’s, te weten het Kunstmenu (57.297 leerlingen van 294 scholen in 22 gemeenten ervaren professionele kunst) en het Cultuurprogramma (43.468 leerlingen van 224 scholen in 15 gemeenten ervaren hun lokale culturele omgeving). Cultuureducatie met Kwaliteit is een verdiepingsprogramma. In 2016 is voor de periode 2017-2020 een convenant gesloten tussen de provincie, het Rijk en negen gemeenten (De Bilt, Stichtse Vecht, Woerden, Nieuwegein, Houten, Veenendaal, Bunschoten, Soest en Zeist)  voor de uitvoering van Cultuureducatie met Kwaliteit. Het programma is gericht op scholen die de plek van cultuureducatie in hun onderwijs willen versterken. Het bevordert de samenwerking tussen scholen en culturele instellingen, de deskundigheid van leerkrachten en vakdocenten  en draagt bij aan het ontwikkelen van doorlopende leerlijnen en 21e-eeuwse vaardigheden.

Cultuurpacten
In de zomer van 2016 zijn we gestart met de inventarisatie van gemeenten die mee willen doen met een cultuurpact in het kader van de nieuwe cultuur- en erfgoednota 2016-2019. Een pact bevat afspraken over het cultuur- en erfgoedbeleid tussen één of meerdere gemeenten en de provincie. Alleen de gemeenten Nieuwegein en Lopik hebben aangegeven niet mee te willen doen. Vanaf september zijn de voorbereidende gesprekken gestart met 24 gemeenten. Inmiddels zijn de pacten met de gemeenten Rhenen, De Ronde Venen, Veenendaal, Vianen, De Stichtse Vecht klaar om getekend te worden. Terugkomende thema’s zijn bijvoorbeeld profilering van gemeenten, maar ook de Limes, historische buitenplaatsen en de Oude Hollandse Waterlinie.

Onderzoek en ontwikkeling
Het stimuleren van onderzoek en ontwikkeling in de cultuur- en erfgoedsector is een belangrijk aandachtspunt in de nieuwe cultuurnota. Het grootste project in dat kader is de opzet van een monitor publieksbereik en merkbekendheid, in navolging van de erfgoedmonitor. Omdat dit project in 2016 nog niet tot kosten heeft geleid, is er minder uitgegeven dan begroot.
De inzet op onderzoek en ontwikkeling is deels een vervolg van de inzet op cultureel ondernemerschap in de vorige cultuurnota. Het succesvolle project Advies op Maat is gecontinueerd. Dit is een samenwerkingsproject van ons met het Prins Bernhard Cultuurfonds Utrecht, ZIMIHC, Landschap Erfgoed Utrecht en de SESAM Academie. Doel van het project is het ondersteunen van culturele vrijwilligersorganisaties bij hun organisatievraagstukken, om zo de Utrechtse cultuursector met kennis te versterken. Van de 36 organisaties die zich in 2016 hebben aangemeld, hebben er twintig een Gouden Vraagteken gewonnen, goed voor vijf dagdelen advies van een adviseur van de SESAM Academie. Er werd advies gevraagd over vrijwilligersbeleid, financieel beleid, marketingbeleid maar bijvoorbeeld ook bij het concretiseren van een visie. De twintig organisaties gaan een jaar lang met hun adviseur aan de slag en komen in juli 2017 opnieuw bijeen. Eén van hen wint bij die gelegenheid het Gouden Uitroepteken, een geldprijs van € 5.000, vrij te besteden aan de doelstelling van de winnende stichting of vereniging.

Ruimtelijk erfgoedbeleid
Wij zetten ons in voor het behouden en beleefbaar maken van gebieden en structuren met een bijzondere cultuurhistorische waarde, zoals de buitenplaatszones, militair erfgoed, agrarisch cultuurlandschap en archeologische vindplaatsen. In de herziening van de PRS/PRV (vastgesteld door PS op 12 december 2016) zijn drie erfgoedthema’s aangepast: de begrenzing van het agrarisch cultuurlandschap boven de Gageldijk (Utrecht) is noordwaarts verkleind vanwege recreatieve ontwikkelingen in het Noorderpark, er zijn twee nieuwe buitenplaatszones toegevoegd (Maarsbergse Flank en Remmerstein-Prattenburg) en de begrenzing van de Nieuwe Hollandse Waterlinie is geheel gewijzigd (harmonisatie met andere provincies en Stelling van Amsterdam). De digitale cultuurhistorische atlas (CHAT) is verbeterd wat betreft de selectiemogelijkheden op thema’s en de data over het militair erfgoed (NHW en Park Vliegbasis Soesterberg) zijn aangepast.
Het in de nieuwe cultuurnota geïntroduceerde beleid gericht op gemeentelijke cultuurhistorische waardekaarten heeft geresulteerd in drie bijdragen aan nieuwe kaarten, voor de gemeenten Stichtse Vecht, Oudewater en Woerden. Zes gemeenten hebben vergaande plannen om ook het traject naar een nieuwe cultuurhistorische waardekaart te starten. Het nieuwe provinciale beleid heeft nog niet de vliegende start gemaakt die we verwachtten op basis van de geconstateerde achterstanden in gemeentelijk erfgoedbeleid. Gemeenten blijken bijvoorbeeld onvoldoende menskracht te hebben voor opdrachtformulering en begeleiding. In 2017 zullen wij dit verder aanjagen.

Publieksbereik cultureel erfgoed
In 2016 werkte Landschap Erfgoed Utrecht met provinciale subsidie verder aan UtrechtAltijd.nl, de webportal voor Utrechts Erfgoed. Het Cultuur Consortium Utrecht - waarin Landschap Erfgoed Utrecht deelneemt - ontwikkelt uRule, games voor Utrechtse erfgoediconen. uRule heeft zich landelijk ontwikkeld met nieuwe partners onder de vlag Storysavers. Daarin werken acht erfgoedlocaties uit de provincie Utrecht met elkaar samen, ondersteund door gamebedrijf QLVR, voor de ontwikkeling en exploitatie van een platform voor erfgoedlocatiegames die je kunt spelen via een app op je mobiele telefoon.
Het Programma Utrecht Verhaalt is beëindigd, maar het beleid onder de noemer ‘Vertellen, Verbinden en Verdienen’ is gecontinueerd in de nieuwe cultuurnota.
In 2016 zijn vijftien nieuwe projecten publieksbereik erfgoed uitgevoerd met steun van de provincie. We hebben ook een impuls gegeven aan de samenwerking van de Utrechtse kasteelmusea. Zij hebben met steun van de provincie de Stichting Samenwerkende Kasteelmusea opgericht, waarin zij gaan samenwerken op het gebied van marketing en bedrijfsvoering.

Provinciaal Archeologisch Depot
We zetten samen met andere publieke en private partijen in op publieksontsluiting van belangrijke
archeologische vindplaatsen, onder andere door het digitaal beschikbaar stellen van de vondsten in het Provinciaal Archeologisch Depot. In 2016 hebben we meegewerkt aan de realisatie van het interprovinciale depotbeheerssysteem dat samen met Noord-Brabant en Gelderland wordt ontwikkeld. Ook startten we met de verkenning van de mogelijkheden van samenwerkingen met andere Utrechtse erfgoedinstellingen op het gebied van depotruimte. In november 2016 is het archeologisch depot van de gemeente Utrecht door de provincie aangewezen als officiële bewaarplaats van vondsten, conform artikel 2, lid 2 van het ‘Besluit Aanwijzing Gemeentelijke Depots Bodemvondsten Utrecht’ .

Grebbelinie boven Water
Het programma Grebbelinie boven Water is grotendeels afgerond. Het laatste grote project - het realiseren van een bezoekerscentrum op het Fort aan de Buursteeg - is in 2016 feestelijk van start gegaan. Dit project wordt uitgevoerd in het kader van het Meerjarenprogramma Agenda Vitaal Platteland.

¹ Cumulatief vanaf 2012