Onze waterveiligheid wordt voor een groot deel bepaald door primaire en regionale keringen.

De nieuwe waterveiligheidsnormen van het Rijk per 1 januari 2017 hebben geleid tot opgaven voor dijkversterkingen voor vrijwel alle Neder-Rijn- en Lekdijken in de Provincie Utrecht. Vooruitlopend op vaststelling van de nieuwe normen, participeerden we als provincie in 2016 bij de dijkversterking ‘Sterke Lekdijk’ tussen Amerongen en Schoonhoven en de Grebbedijk om ruimtelijke en andere opgaven optimaal mee te koppelen met de waterveiligheidsmaatregelen.

Samen met de partners is in 2016 ingezet op het ontwikkelen van een nieuwe visie voor de regionale waterkeringen: Verder bouwen op een goed fundament. Visie op de regionale waterkeringen 2016. Deze visie is een basis voor een verdere doorontwikkeling van de wijze waarop wij, samen met onze partners, met onze regionale waterkeringen omgaan.

De provincie participeert in de Coalitie Regio Utrecht voor Ruimtelijke Adaptatie, met Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, de Veiligheidsregio Utrecht en zes gemeenten, om in de ruimtelijke ordening meer aandacht te krijgen voor wateroverlast, overstromingen, watertekort en hittestress. Met de politie en de Veiligheidsregio Utrecht is een verkeersplan opgesteld voor evacuatiewegen in geval van dreigende overstroming.

Samenwerkingsagenda Waterschappen en RWS
Om maatschappelijk opgaven aan te kunnen pakken die onvoldoende of nog niet belegd zijn in bestaande structuren, hebben de provincie, de Utrechtse waterschappen en RWS een samenwerkingsagenda opgesteld. In 2016 is verkend op welke onderwerpen samenwerking tot meerwaarde leidt. Voor Ruimtelijke Adaptatie, Nieuwe stoffen in water en voor de Omgevingswet/visie is besloten in het kader van deze samenwerking gezamenlijk aan projecten te werken.

Uitvoeringsprogramma’s Zoetwater (Deltaprogramma).
De provincie heeft in 2016 veel energie gestoken het mogelijk maken van de financiering van de activiteiten uit de gebiedsgerichte Uitvoeringsprogramma’s Zoetwater. Deze zijn gericht op een robuuste en toekomstbestendige zoetwatervoorziening.

Kaderrichtlijn Water (KRW)-doelen in zicht
In 2016 hebben we een regioproces geïnitieerd wat moet leiden tot het vaststellen van verbeterde doelen voor de KRW. Alle provincies en waterschappen in Rijn West nemen hieraan deel.  Daarnaast zet de provincie zich ook in voor een landelijk traject met de dezelfde doelstelling. Onderzocht wordt hoe harmonisatie kan plaatsvinden, hoe bepaalde artikelen uit de KRW worden toegepast en welke maatregelen en activiteiten mogelijk zijn in de volgende planperioden. 

In juli 2016 zijn GS de samenwerkingsovereenkomst met Vitens aangegaan. Het doel is om in 2018 te komen tot een drinkwaterstrategie richting 2040. Het gaat daarbij over maatregelen om de toenemende drinkwatervraag op te vangen, om de bestaande waterwinningen robuuster te maken en om waterwinning sterker te positioneren in relatie tot zijn omgeving.

We zien in stedelijke gebieden een toenemende vraag naar Warmte-Koude Opslag (WKO). Met de gemeente Utrecht hebben we de Utrechtse Bodemenergieagenda vastgesteld. Dit draagt bij aan de doelstelling van de Energietransitie (zie programma 4). Het doel is om door samenwerking effectiever en efficiënter te werken aan opgaven in de ondergrond die bijdragen aan de energietransitie en het behoud van een goede grondwaterkwaliteit.

In 2016 hebben wij onze kennis en ons netwerk ingezet om de ontwikkeling van geothermie verder te helpen. Ook hebben we in beeld gebracht welke mogelijkheden en beperkingen er zijn in Utrecht Oost voor een winningslocatie op basis van onder andere ruimtelijke, cultuurhistorische en natuurbelangen.

Samen met medeoverheden is in 2015 het Convenant Bodem en Ondergrond opgesteld. Hierin staan afspraken over de bodemsaneringsopgave en verdere ontwikkeling naar een duurzaam en efficiënt beheer en gebruik van de bodem en ondergrond. Onze activiteiten zijn uitgewerkt in het Provinciaal Uitvoeringsprogramma Bodemconvenant  2016-2020, dat in 2016 is vastgesteld. De focus in dit uitvoeringsprogramma ligt op het afronden van de bodemsaneringsoperatie door de Provincie Utrecht en het overdragen van de werkzaamheden aan gemeenten omdat die bevoegd gezag worden onder de Omgevingswet. In 2016 hebben wij de focus gelegd op de aanpak van spoedlocaties,  het afronden van lopende saneringsprojecten en het stimuleren van de aanpak van verontreinigingen door aansluiting bij ruimtelijke ontwikkelingen of via gebiedsgericht grondwaterbeheer. Door middel van een aanvullende opdracht aan de RUD is in 2016 veel inzet gepleegd op het aanpakken van de spoedlocaties met als resultaat:

• een reductie van 20% in het aantal spoedlocaties (van 65 naar 52) en
• het aandeel spoedlocaties waar op dit moment al wordt of is gesaneerd is toegenomen van 46 naar 69%.

Naast de spoedlocaties hebben wij veel inzet gepleegd op onze eigen langlopende saneringen en bodemonderzoeken. Deze lopen op schema. Verder zijn wij in 2016 begonnen met het voorbereiden van het overdragen van de Wet Bodembeschermingstaken aan gemeenten in het kader van de Omgevingswet.

In de aanloop naar de nieuwe omgevingswet zien we de belangstelling voor een integraal afwegingskader voor een gezonde, duurzame leefomgeving toenemen. We hebben daarom geïnvesteerd in de doorontwikkeling van onze (digitale) planning support systemen. De systematiek van de Utrechtse Milieukwaliteitsprofielen wordt landelijk gezien als voorbeeld hoe invulling kan worden gegeven aan omgevingsvisies en om in de toekomst integrale afwegingen bij ruimtelijke planontwikkeling te ondersteunen. In de praktijk is het instrument milieukwaliteitsprofielen ingezet bij de planontwikkeling van De Horden in Wijk bij Duurstede, een binnenstedelijke herontwikkeling. De 3D versie van de milieukwaliteitsprofielen is ontwikkeld aan de hand van de planontwikkeling van de woonwijk op de vliegbasis Soesterberg.

Wij acteren al volop op het terrein van gezonde leefomgeving of Healthy Urban Living (HUL). We participeren in het Living Lab stationsgebied Utrecht, in de City Deal op het Utrecht Science Park, in de kennisalliantie HUL met de gemeente Utrecht, Hogeschool Utrecht en Universiteit Utrecht. Met deze partijen en met anderen, zoals de EBU en het RIVM, ontplooien we initiatieven waarmee we de regionale propositie HUL versterken. Het werkveld van gezonde leefomgeving is volop in beweging. Alle partijen verkennen de opgaven en kansen om te werken aan dit thema. Deze verkennende fase doorlopen we gezamenlijk. Het provinciale programma Gezonde Leefomgeving wordt in 2017 vastgesteld. We borgen de aandacht voor gezonde leefomgeving nu al in provinciaal beleid. In 2016 is inbreng geleverd bij het Realisatieplan Fiets en bij het Beleidskader Binnenstedelijke Ontwikkeling.

In juni hebben we de intentieovereenkomst Living Lab Slimme en Gezonde Stad ondertekend. Daarin hebben we, samen met de ministeries van I&M en Economische Zaken en de gemeente Utrecht, afgesproken om samen te werken en te experimenteren in het stationsgebied van Utrecht om te komen tot een gezonde leefomgeving.