Programmatische Aanpak Stikstof (PAS)
Al jaren is er in Natura 2000-gebieden een overschot aan stikstof (ammoniak en stikstofoxiden). Dit is
schadelijk voor de natuur. Het belemmert ook vergunningverlening voor economische activiteiten. In het PAS (2015) werken overheden en maatschappelijke partners samen om de stikstofuitstoot te verminderen en daarmee ook economische ontwikkelingen mogelijk te maken. Met het monitorprogramma van het PAS bewaken wij onze natuurdoelen.

PAS-maatregelen hebben we onder meer opgenomen in de beheerplannen voor de Natura 2000-gebieden Botshol (uitvoering), Binnenveld, Kolland en Overlangbroek (voorbereiding). Tevens is het eerste jaarlijkse veldbezoek (schouw) uitgevoerd op grond van het landelijke Monitoringsplan PAS en de voortgang van de herstelmaatregelen in het landelijk voortgangsbewakingssysteem ingevoerd. Ook is gewerkt aan de voorbereiding van de tweede gedeeltelijke herziening van het PAS met bijbehorende gebiedsanalyses ter vaststelling in 2017. Deze herzieningen zijn nodig om het programma actueel te houden.
Na een eerste hoos vergunningsaanvragen en meldingen bij de inwerkingtreding, stabiliseert het aantal nu. Omdat de herstelmaatregelen niet te ver achter mogen gaan lopen op de vergunningverlening geven wij hoge prioriteit aan de voorbereiding en vervolgens de uitvoering daarvan.

Beheerplannen Natura 2000
In november 2016 is het definitief beheerplan Botshol vastgesteld. De ontwerp beheerplannen voor Binnenveld en  Kolland & Overlangbroek zijn zover dat ze naar verwachting in de eerste helft van 2017 kunnen worden vastgesteld. Daarnaast hebben we bijgedragen aan de beheerplannen die door andere provincies worden getrokken op ons grondgebied. Onderstaande tabel geeft de stand van zaken weer.

Wet Natuurbescherming
In 2016 hebben we ons voorbereid op de komst van de Wet natuurbescherming (Wnb). De Wnb legt de provinciale verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden wettelijk vast en neemt de Internationale verplichtingen daarbij als uitgangspunt. Het stoppen van de achteruitgang van de verschillende plant- en diersoorten – heeft prioriteit.
Om ons voor te bereiden op onze nieuwe rol hebben wij medio 2016 allereerst een koersdocument vastgesteld. Hierin zijn de eerste bestuurlijke keuzes gemaakt ter implementatie van deze wet. Vervolgens hebben wij ons bestaande natuurbeleid opgeplust met de extra bevoegdheden, taken en verantwoordelijkheden en op een goede en samenhangende manier integraal uitgewerkt in de Natuurvisie provincie Utrecht,  het Beleidskader Wet natuurbescherming en Verordening natuur en landschap en andere natuurgerelateerde regels. Deze zijn door Provinciale Staten op 12 december 2016 vastgesteld. In de provinciale Natuurvisie zijn de provinciale ambities in samenhang met aanpalende beleidsvelden uiteengezet. In het Beleidskader Wnb hebben wij de wettelijke kaders uitgewerkt. In de supplementen zijn de bestaande groene verordeningen, ook de eerder in 2016  vastgestelde provinciale landschapsverordening (Lsv), al met het oog op de Omgevingswet, samengebracht in één Verordening natuur en landschap (Vnl) en één Beleidsregel natuur en landschap (Bnl).  De provincie was op tijd klaar voor de komst van de Wnb.

Met de Kadernota 2016 is de uitvoering van de nieuwe wettelijke taken (vooral vergunningverlening en handhaving) financieel mogelijk gemaakt en hebben wij ons organisatorisch, inhoudelijk en procesmatig op tijd kunnen voorbereiden op deze nieuwe werkzaamheden.

Flora en fauna
De Utrechtse ganzenafspraken in het “Utrechts ganzenakkoord “ zijn vastgelegd in het Beleidskader Wet natuurbescherming provincie Utrecht 2017. In de winter van 2016/2017 hebben wij in de ganzenrustgebieden voor het eerst gebruik gemaakt van automatische taxaties. Door een aantal gerechtelijke uitspraken was het vangen van ganzen in de rui in 2016 niet toegestaan. Desondanks blijkt uit de tellingen dat het aantal overzomerende ganzen langzaam begint af te nemen. Het Projectteam ganzenbeheer Utrecht heeft ons voorgesteld om na 2017 deze aanpak met twee jaar te verlengen. Wij beoordelen de mogelijkheden hiervoor.

Vanwege de Wet natuurbescherming zijn de mandaten aan BIJ12, unit Faunafonds en de regelingen voor de uitvoering aangepast.  De Faunabeheereenheid Utrecht is, ook vanwege de Wnb, gestart met het actualiseren en aanvullen van haar Faunabeheerplan met de wildsoorten. De breed samengestelde reeënbeheercommissies sturen in hun jaarlijkse werkplannen steeds meer op lokaal maatwerk dat nodig is om in eerste instantie aanrijdingen te voorkomen.

Natuurbeheer
De uitgaven in 2016 voor natuurbeheer betreffen uitbetalingen van subsidies aan natuurbeheerders voor het beheer van hun natuurterreinen gelegen binnen de provincie Utrecht voornamelijk in het Natuurnetwerk Nederland (NNN). De subsidies zijn verleend door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) namens en in opdracht van de provincie op basis van de provinciale Subsidieverordening natuur- en landschapsbeheer. Vanaf 2017 verstrekt de provincie zelf rechtstreeks de subsidies. De subsidies worden steeds verstrekt voor een periode van zes jaar.

Agrarisch natuurbeheer
De uitgaven betreffen uitbetalingen van subsidies die de afgelopen jaren door de provincie Utrecht aan boeren zijn verstrekt op basis van het ‘oude subsidiestelsel’ voor agrarisch natuurbeheer, voornamelijk voor weidevogelbeheer. Vanaf het beheerjaar 2016 is een nieuw subsidiestelsel voor agrarisch natuurbeheer van kracht. Eind 2015 zijn op basis van dit nieuwe stelsel door de provincie Utrecht subsidies verleend voor een periode van zes jaar (2016 t/m 2021) aan zeven agrarisch collectieven (verenigingen van boeren). De eerste uitbetalingen van deze subsidies voor het beheerjaar 2016 vinden begin 2017 plaats. Door de overgang van het oude naar het nieuwe stelsel zijn de uitgaven voor 2016 lager dan de beschikbare middelen. In de komende jaren zullen de uitgaven op basis van de eind 2015 verstrekte subsidies weer sterk toenemen.

Economisch vitale landbouw
In 2016 zijn drie grotere kavelruilen afgerond. Met deze kavelruilen is de landbouwstructuur verbeterd en is tevens grond vrijgespeeld voor natuurontwikkeling.

Het POP3 budget (Europees Landbouw Fonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) is belangrijk voor het bereiken van onze landbouwdoelen. Het beschikbaar stellen van de POP3-middelen gaat via tenders. In 2016 is er door het openstellen van meerdere tenders voor € 15,1 mln. aangevraagd via in totaal 67 aanvragen. Hiervan is € 2,0 mln. beschikt (verplicht). De rest komt in de eerste helft 2017 tot verplichting. De inzet van deze POP3-gelden draagt o.a. bij aan het realiseren van de doelstellingen uit de Kader Richtlijn Water, aan samenwerking bij innovatie, kennisoverdracht en aan jonge agrariërs.

Kernkwaliteiten landschap
Kwaliteitsverbetering Landschap is door de collectieven voor agrarisch natuurbeheer nauwelijks opgepakt en is dus alleen via het ruimtelijk spoor in ruimtelijke plannen gelopen (bestemmingsplannen, kernrandzonevisies e.d. en projecten). Aankomend jaar zullen wij dit met betrokken partijen actief oppakken door een platform op te richten om zo de uitvoering een impuls te geven.

Landschappelijke waarden
In 2016 is de Landschapsverordening herzien. De zaken die in de praktijk de meeste discussie opleverden, zijn opnieuw afgewogen en in regels gevat. Niet het stellen van regels, maar het doel, namelijk waarborgen van ruimtelijke kwaliteit, is uitgangspunt geweest. Dit heeft een eigentijdse verordening opgeleverd, die voldoet aan het doel en maatwerk mogelijk maakt. Na de vaststelling is de Landschapsverordening eind 2016 één-op-één / beleidsneutraal opgenomen in de Verordening Natuur en Landschap (hoofdstuk 5).

Vergunningverlening
De doelstelling is om ten minste 90% van de aanvragen binnen de termijn af te geven. In de breedte is er bij het behalen van dit doel sprake van een verdeeld beeld en een gemiddelde realisatie van 94%. Hierbij laten wij, net als in 2015, de vergunningen voor stikstofzaken buiten beschouwing, vanwege de vele complexe factoren en juridische procedures die hier vrijwel altijd spelen.
Door het zogenaamde na-ijleffect van de beschikkingen die door de Raad van State zijn vernietigd en hersteld moesten worden, werd in de eerste kwartalen van 2016 het percentage van 90% niet gehaald bij de uitvoering van de groene regelgeving. Inmiddels zijn de achterstanden weggewerkt.  Dit heeft ertoe geleid dat in het vierde kwartaal alle ontheffingen binnen de wettelijke termijn zijn afgehandeld.

* cumulatief vanaf 2012
** wet stikstof buiten beschouwing gelaten

Het onderdeel Recreatie is bij programma 4, Economische Ontwikkeling opgenomen en het onderdeel Erfgoed bij Programma 6, Cultuur en Erfgoed.